Thành tựu công tác Dân số những năm qua
Tốc độ gia tăng dân số của tỉnh cơ bản được khống chế, chất lượng dân số từng bước được cải thiện. Quy mô gia đình 2 con trở thành chuẩn mực, lan tỏa, thấm sâu trong đời sống xã hội, nhiều gia đình ý thức được tầm quan trọng của việc sinh đủ 2 con sẽ góp phần duy trì mức sinh thay thế. Nhận thức và trách nhiệm của các cấp chính quyền, đoàn thể, tổ chức xã hội, từng gia đình và toàn xã hội về ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác dân số và phát triển đối với sức khỏe, hạnh phúc của mỗi người dân, mỗi gia đình, đối với chất lượng nòi giống giúp cho sự phát triển bền vững của đất nước.
Những kết quả quan trọng này đã đóng góp đáng kể vào thành tựu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nhà, xóa đói giảm nghèo và nâng cao đời sống vật chất tinh thần cho người dân. Đồng thời, đó cũng là minh chứng của sự thấm nhuần, lan tỏa sâu sắc nội dung tinh thần của Nghị quyết 21-NQ/TW ngày 25 tháng 10 năm 2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về công tác Dân số trong tình hình mới vì chất lượng cuộc sống của nhân dân, vì sự phát triển toàn diện của xã hội nói chung và của Kiên Giang nói riêng.

Giai đoạn những năm 2000-2010 chị em phụ nữ là người đồng bào dân tộc Khmer trên địa bàn tỉnh đã tích cực tham gia thực hiện KHHGĐ góp phần khống chế thành công tốc độ gia tăng dân số trên địa bàn tỉnh.

Nếu như trước năm 2000, Kiên Giang là một trong những tỉnh có mức sinh cao, cao nhất khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Nhiều khu vực nông thôn vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo tỷ lệ cặp vợ chồng sinh con thứ 3 trở lên trên 10%. Từ khoảng năm 2010, Kiên Giang tiệm cận và bước vào thời kỳ mức sinh thay thế. Đến năm 2019, số con trung bình của một phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ của Kiên Giang chỉ còn 1,96 con và là 1 trong 20 tỉnh có mức sinh thấp nhất cả nước. Thói quen sinh đẻ của người dân Kiên Giang đã thay đổi tích cực, đa số chọn kế hoạch hóa gia đình khi đã sinh đủ 2 con để tập trung phát triển kinh tế gia đình, xóa đói, giảm nghèo, từng bước vươn lên làm giàu và xây dựng gia đình văn hóa, hạnh phúc góp phần xây dựng nông thôn mới.

Những năm gần đây, tuổi thọ trung bình của người dân Kiên Giang được tăng lên đáng kể, cao hơn tuổi thọ trung bình của cả nước: năm 2019 đạt 74,5 tuổi (nam 72 tuổi, nữ 77,1 tuổi).
Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng năm 2019 của cả 3 loại đều thấp so với chuẩn trung bình toàn Quốc: Chiều cao theo tuổi là 20,6% (cả nước 22,4%), cân nặng theo tuổi 12,6%, cân nặng theo chiều cao 4,6%. Tỷ suất tử vong của trẻ em ngày càng giảm, năm 2019: Trẻ dưới 1 tuổi là 11,9/1000 trẻ sinh ra sống; trẻ em dưới 5 tuổi là 17,8/1000 trẻ sinh ra sống.
Công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản-KHHGĐ từng bước nâng dần về chất lượng; công tác chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi bước đầu được quan tâm và tăng cường từ tỉnh đến cơ sở. Quyền bình đẳng trong gia đình và xã hội được phát huy, nam giới và nữ giới đều chủ động tham gia thực hiện KHHGĐ, chăm sóc con cái và xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc và bền vững.

Những thách thức của công tác Dân số trong thời kỳ mới
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác dân số của tỉnh ta vẫn còn nhiều khó khăn và thách thức. Kiên Giang là tỉnh có quy mô dân số lớn (đứng thứ 15 cả nước) và đứng thứ 2 trong khu vực đồng bằng sông Cửu Long với 1,723 triệu người, tỷ lệ sinh con thứ 3 trở lên có xu hướng gia tăng trở lại. Mất cân bằng giới tính khi sinh, già hoá dân số đang đặt ra nhiều thách thức. Chất lượng dân số còn ở nhóm trung bình so với các tỉnh khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long. Đặc biệt, là vấn đề chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, sức khỏe sinh sản vị thành niên, thanh niên; sàng lọc trước sinh, sơ sinh chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em đạt tỷ lệ chưa cao.

Đoàn viên thanh niên chính là lực lượng tích cực tham gia cuộc tuyên truyền vận động về Dân số-KHHGĐ trên địa bàn tỉnh Kiên Giang những năm qua.

Tiếp tục đẩy mạnh triển khai thực hiện công tác Dân số theo tinh thần Nghị quyết 21-NQ/TW

Ngày 25/10/2017, BCH Trung ương Đảng khóa XII đã ban hành Nghị quyết 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới. Kể từ đó, Tỉnh Ủy, HĐND, UBND tỉnh Kiên Giang cũng đã ban hành nhiều văn bản, Nghị quyết cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết 21-NQ/TW nhằm đưa ra các giải pháp góp phần nâng cao chất lượng dân số Kiên Giang một cách hiệu quả nhất, phù hợp với điều kiện đặc thù của địa phương, đặc biệt là vùng sâu, vùng xa nơi có đông đồng bào là người Khmer.
Bên cạnh mở rộng các hình thức truyền thông về công tác Dân số trong tình hình mới, tỉnh cũng bắt đầu chú trọng mở rộng, ứng dụng kỹ thuật, nâng cao chất lượng cung cấp các loại hình dịch vụ chăm sóc sức khỏe người cao tuổi, sàng lọc trước sinh và sơ sinh góp phần nâng cao chất lượng dân số.
Trung tâm Y tế các địa phương cũng đã bước đầu tham mưu cấp ủy, chính quyền địa phương xây dựng kế hoạch triển khai các chương trình, đề án hướng tới mục tiêu dân số và phát triển; kế hoạch hóa gia đình, kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, tầm soát dị tật, bệnh tật bẩm sinh và nâng cao chất lượng dân số, chăm sóc sức khỏe người cao tuổi.
Trong đó, chương trình Kế hoạch hóa gia đình tiếp tục thực hiện cuộc vận động mỗi cặp vợ chồng nên có hai con, bảo đảm quyền và trách nhiệm trong việc sinh con và nuôi dạy con tốt; cung cấp đầy đủ, kịp thời các phương tiện tránh thai và dịch vụ kế hoạch hóa gia đình an toàn, hiệu quả, thuận lợi với chất lượng ngày càng tốt hơn.
Các mô hình, đề án nâng cao chất lượng dân số được tiếp tục duy trì và phát triển hiệu quả. Đề án mở rộng sàng lọc trước sinh và sau sinh đang triển khai tại các cơ sở y tế công lập, qua đó cung cấp kịp thời các thông tin về sàng lọc trước và sau sinh nhằm hạn chế tỷ lệ trẻ em sinh ra bị mắc các bệnh, dị tật bẩm sinh…
Hy vọng, trong thời gian tới tỉnh ta sẽ tiếp tục giữ ổn định tổ chức bộ máy làm công tác dân số như hiện nay để triển khai hiệu quả các nhiệm vụ chuyên môn về dân số và phát triển trên địa bàn, góp phần thực hiện thành công các mục tiêu mà Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030 đã được UBND tỉnh thông qua tại Kế hoạch hành động  số: 186/KH-UBND ngày 07 tháng 10 năm 2021 thực hiện Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Kiên Giang giai đoạn 2021-2025. Đảm bảo giải quyết toàn diện, đồng bộ các vấn đề về quy mô, cơ cấu, phân bố, chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ tác động qua lại với phát triển kinh tế - xã hội. Duy trì vững chắc mức sinh thay thế; đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số vàng, thích ứng với già hoá dân số; phân bố dân số hợp lý; nâng cao chất lượng dân số, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, nhất là khu vực nông thôn và nông dân./.

Bài và ảnh: Tuấn Nghĩa